Μελέτιος

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. (; – 381 μ.Χ.). Αρχιεπίσκοπος Αντιόχειας (361-81). Ήταν επίσκοπος στη Σεβάστεια της Μικράς Αρμενίας, αλλά το 360 εξελέγη επίσκοπος Αντιόχειας, αντικαθιστώντας τον αρειανό Ευδόξιο που μετατέθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Μ. διετέλεσε πρόεδρος στη B’ Οικουμενική Σύνοδο (381). Η μνήμη του τιμάται στις 12 Φεβρουαρίου.

2. Επίσκοπος Κύπρου. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Σεπτεμβρίου.

3. Ο στρατηλάτης (3ος αι. μ.Χ). Μαρτύρησε την εποχή του Ηλιογάβαλου (218-22). Τον κρέμασαν σε ένα πεύκο. Μαζί του μαρτύρησαν και οι Ιωάννης, Καλλίνικος, Σεραπίων ο Αιγύπτιος, δώδεκα κόμητες και τριβούνοι, η Μαρκιανή, η Παλαδία και η Σωσάννα. Η μνήμη όλων τιμάται στις 24 Μαΐου.

4. Ο ομολογητής (13ος αι.). Ήταν μοναχός στο όρος του Γαλησίου. Η μνήμη του τιμάται στις 19 Ιανουαρίου.

5. Ο όσιος. Έχτισε τη μονή του αγίου Σεργίου. Η μνήμη του τιμάται στις 15 Σεπτεμβρίου.

6. Ο νέος, ο όσιος (β’ μισό 11ου – α’ μισό 12ου αι.). Καταγόταν από τη Μουταλάσκη της Καισαρείας. Έζησε επί της βασιλείας του Αλέξιου A’ Κομνηνού (1081-1118) και ασκήτεψε στη μονή των Ταξιαρχών. Η μνήμη του τιμάται την 1η Σεπτεμβρίου.

7. (2ος αι. μ.Χ.). Μαρτύρησε επί Αντωνίνου (138-60) στη Ρώμη. Μαζί του μαρτύρησαν και οι Δίδυμος, Θεοδωρίσκος, Θεόδωρος, Μαρκελλίνος, Μάρκελλος, Μερκούριος, Σέργιος, Φαύστος, Φήλιξ, Φήστος και Φωτεινός. Η μνήμη του τιμάται στις 24 Μαϊου.

II

Όνομα πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως.

1. Μ. A’ ο Πηγάς. Επιτηρητής του οικουμενικού θρόνου (1597-98). Βλ. λ. Πηγάς, Μελέτιος.

2. Μ. Β’ (18ος αι.). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1768-69). Καταγόταν από την Τένεδο και αρχικά χρημάτισε πρωτοσύγκελος του μητροπολίτη Νικομήδειας Γαβριήλ. Το 1750 χειροτονήθηκε μητροπολίτης Λάρισας και το 1768 εξελέγη πατριάρχης. Πέντε μήνες αργότερα συνελήφθη από τις τουρκικές αρχές με την κατηγορία της συνωμοσίας εναντίον του τουρκικού κράτους, μαζί με τριάντα Έλληνες πρόκριτους και κληρικούς. Λίγο αργότερα απελευθερώθηκαν όλοι, καθώς αποδείχθηκε ότι η κατηγορία ήταν αβάσιμη. Ο Μ. εξορίστηκε στη Μυτιλήνη, όπου υπέφερε πολλά δεινά από τους Τούρκους μετά την πυρπόληση του τουρκικού στόλου από τους Ρώσους. Το 1775 έλαβε σουλτανική άδεια και επέστρεψε στη Τένεδο· από εκεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου και πέθανε φτωχός.

3. Μ. Γ’ (Πάγκαλος, Κέα 1772 – 1845). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1845). Χρημάτισε πρωτοσύγκελος του πατριάρχη Αγαθάγγελου και το 1828 στάλθηκε μαζί με τέσσερις μητροπολίτες στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Καποδίστρια, με σκοπό να πετύχουν και πάλι τη υποταγή της απελευθερωμένης Ελλάδας στην τουρκική κυριαρχία. Την ίδια χρονιά χειροτονήθηκε μητροπολίτης Αμάσειας και δύο χρόνια αργότερα μετατέθηκε στη Θεσσαλονίκη. Το 1841 τοποθετήθηκε στην Κύζικο. Εξελέγη στον πατριαρχικό θώκο το 1845, αλλά πέθανε επτά μήνες αργότερα. Οι ορθόδοξοι της Αιγύπτου είχαν αποδοκιμάσει το πατριαρχείο επί θητείας του, εξαιτίας της ανάμειξης του Μ. στην εκλογή του πατριάρχη Αλεξάνδρειας.

4. Μ. Δ’ (Μεταξάκης). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1921-23). Βλ. λ. Μελέτιος, όνομα πατριαρχών της Αλεξάνδρειας.

III

Όνομα πατριαρχών Αλεξανδρείας.

1. Μ. A’ o Πηγάς. Βλ. λ. Πηγάς, Μελέτιος.

2. Μ. B’ (Εμμανουήλ Μεταξάκης, Παρσάς Κρήτης 1871 – 1935). Πατριάρχης Αλεξανδρείας (1926-35). Σπούδασε στη Θεολογική σχολή του Σταυρού και κατόπιν διορίστηκε διαδοχικά υπογραμματέας και αρχιγραμματέας του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Από τη θέση αυτή πρωτοστάτησε στην ίδρυση σχολών, οργάνωσε το πατριαρχικό τυπογραφείο και ίδρυσε το περιοδικό Νέα Σιών. Το 1910 εξελέγη μητροπολίτης Κιτίου (Κύπρος), όπου και ανέπτυξε αξιόλογη ποιμαντορική δράση. Το 1918 εξελέγη μητροπολίτης Αθηνών, αλλά δύο χρόνια αργότερα αντικαταστάθηκε από τον προκάτοχο του, Θεόκλητο A’ και αναγκάστηκε να πάει στην Αμερική. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του εκεί, ανακηρύχθηκε Οικουμενικός πατριάρχης ως Μ. Δ’. Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λοζάνης (1923) υποχρεώθηκε να παραιτηθεί και να επιστρέψει στην Ελλάδα, όπου εγκαταστάθηκε στην Κηφισιά. Τα 1926 εξελέγη διάδοχος του πατριάρχη Αλεξάνδρειας Φώτιου μετά τον θάνατο του τελευταίου. Ο Μ. ανέπτυξε πλούσια θρησκευτική πολιτιστική και φιλανθρωπική δράση, ενώ παράλληλα έγραψε αξιόλογα έργα, τα κυριότερα από τα οποία είναι Το Άγιον Όρος και η ρωσική πολιτική εν Ανατολή και Υπόμνημα περί της εκκλησιαστικής καταστάσεως.

IV

(Καλαμαράς, Αλαγονία Καλαμάτας, Μεσσηνία 1933 –). Μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης (1980-). Σπούδασε στη Θεολογική και στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος από τον μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο Δασκαλάκη. Υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας στη μητρόπολη Μεσσηνίας, ενώ διετέλεσε γραμματέας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος επί των διεκκλησιαστικών σχέσεων. Εξελέγη μητροπολίτης Νικοπόλεως και Πρεβέζης, όπου έχει επιτελέσει σημαντικό και αξιόλογο πνευματικό, κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο. Προεδρεύει σε πολλά ιδρύματα, όπως το Ποταμιάνειον-Μπάλκειον ίδρυμα ευγηρίας στην Πρέβεζα, σε τοπικά κληροδοτήματα κ.ά., ενώ εκδίδει και το μηνιαίο φυλλάδιο Λυχνία Νικοπόλεως. Τέλος, έχει συγγράψει δεκάδες βιβλία, ενώ άρθρα και μελέτες του δημοσιεύθηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά. Βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το βιβλίο του Η Πέμπτη Οικουμενική Σύνοδος.